Son yılların en büyük sağlık sorunlarından biri haline gelen obezite, en az kanser kadar tehlikeli ve öldürücü bir hâl almaya başladı. Çocukluk ve büyüme çağlarında yapılan hatalar, insanın tüm kilo dengesini alt üst ediyor. Yüksek karbonhidratlı yiyecekler bağımlılık yapıyor, ek olarak da hareketsiz bir yaşam tarzı dahil olduğunda obez bir nesil Türkiye’de hızla büyüyor. Medical Park Göztepe Hastane Kompleksi Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Tolga Müftüoğlu soru ve cevaplarla obeziteyi anlattı.

Obeziteye neden olan faktörler neler?

Obeziteye artık hastalık diyoruz, çünkü Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 1997 yılında yaptığı açıklama ile obezitenin bir hastalık olduğunu tüm dünyaya ilan etti. Obeziteye sebep olan 2 ana unsur vardır. Birincisi, ihtiyacımızdan fazla gıda tüketip fazla kalori almak ve ikincisi ise az hareket ederek aldığımız kalorinin vücudumuzda yağ olarak depolanmasına neden olmak. Özetle, çok yiyip az hareket ettiğimizde obeziteye zemin hazırlıyoruz. Günümüzde, özellikle endüstriyel gıdaların daha fazla karbonhidrat ve yağ içermesi, tükettiğimiz yiyeceklerin daha lezzetli aynı zamanda daha kalorili olmasına ve de kilo alımına neden oluyor.

Türkiye’de ne kadar obez var?

Türkiye İstatistik Kurumu’nun yaptığı araştırmaya göre, nüfusun yüzde 20’si, yani her 5 kişiden biri obez. Bu oran kadınlar için yüzde 25, erkekler için yüzde 15’dir. Bu obezite oranları alarm veriyor. Ülkemiz her geçen gün artarak obezleşiyor.

Şehir hayatı mı obez yapıyor?

Şehir hayatı insanları giderek hareketsizleştirdi. Hızla betonlaşan şehirlerimiz ve dolayısı ile park, bahçe ve yürüyüş alanlarının azalması, en kısa mesafelere bile taşıtlarımız ile gitme isteği, adım başı açılan restoran ve kafeler, endüstriyel toplumun getirdiği birçok masa başı işler obeziteye davet çıkarıyor.

Bir insanın obez sayılması için kaç kilo olması gerekir?

Obeziteyi değerlendirmede Vücut Kitle İndeksini (VKİ) kullanmaktayız. Bu indeks, kiloyu boyumuzun karesine bölerek elde etmekteyiz. Bu oran 30’u geçtiğinde obezite başlamaktadır.Vücut Kitle İndeksi 40’ı geçtiğinde ise Morbid Obezite dediğimiz obezitenin ileri hali oluşmaktadır.

Çocuklarda obezite ne kadar yaygın?

Maalesef, artık obezite çocukluk çağına indi. Bu yüzden çağın hastalığı haline geldi ve her yıl giderek artıyor. Yapılan araştırmalara göre 2030’lu yıllarda obezite toplumun yüzde 40’ına yayılacak bunun en büyük sebebi ise çocukluk çağı obezitesidir. Çocuklarımız televizyon ve bilgisayar bağımlısı olmuş, en yakındaki okullara bile servisle gidiyor. Ayrıca okul kantinlerine kadar inen ve tüm televizyon ekranlarını kaplayan yüksek kalorili çikolata, bisküvi şeker ve meyve suları içerdiği yüksek kalori nedeniyle çocuk sağlığını tehdit ediyor. Şunu bilmeliyiz ki, hareket ve metabolizmalarının en yüksek seviyede olduğu çocukluk çağında obez olan bireylerin, ileriki yaşlarında bu fazla kiloları verme olasılığı çok düşüktür.

Çocuklukta yapılan hangi beslenme hataları aşırı kiloya neden oluyor?

Küçük yaşlardan itibaren çocukları yemeğe zorlamak yapılan ilk hatayı oluşturuyor. Çocuklarımızı yoğun karbonhidratlı ve yağlı yemeklerle beslemek, hazır gıdaları sıkça tüketmek, hamburger, pizza gibi besinleri çocuklara alıştırmak diğer belirgin ve sıkça yapılan beslenme hatalarıdır. Ebeveynler yemek sofralarında sebze tüketmeli ve çocuklarını bu gıdalara alıştırmalıdır. Evde asla çikolata, şeker, cips gibi zararlı gıdalar bulundurulmamalıdır, unutulmamalıdır ki hiçbir çocuğun bu tip atıştırmalıklara ihtiyacı yoktur

Türk mutfağının obezite üzerindeki etkileri neler?

Türk mutfağını oluşturan, baklava, börek, mantı ve zeytinyağlı gibi yiyecekler birer kalori bombasıdır. Bu gıdaları mutlaka ölçülü tüketmemiz lazımdır.

Çağımızda şekilcilik bu kadar ön plandayken niye obez oluyoruz?

Obezitenin birinci nedeni yüksek kalorili beslenmedir. Özelikle şeker vücutta bağımlılık yapar. Yüksek şeker tüketimi sonrası hızla insülin salgılanır ve acıktırır. Böyle bir kısır döngüye giren kişinin vücudu ağırlaşır, daha da hareketsizleşir. Şişmanlayan kişiler çok isteseler bile bu girdaptan kolaylıkla çıkamazlar.

Hangi durumlarda ameliyatı öneriyorsunuz?

Obezitenin üç tedavi seçeneği vardır. Bunlar, diyet ve egzersiz, ilaçlar ve cerrahidir. Toplumda bu kadar yaygın olan bu rahatsızlığın tedavisinde diyet ve ilaçların başarılı olduğunu söylemek imkânsızdır. Vücudumuzun her organında ciddi problemlere yol açan obezitenin en etkin tedavisi günümüzde cerrahidir.Hastanın cerrahiden önce mutlaka bir diyet denemiş olması gerekir. Vücut kitle indeksi 40 ve üzeri olanlar veya 35 ile 40 arasında olup hipertansiyon, diyabet uyku apnesi gibi ek rahatsızlıkları bulunanlar obezite cerrahisi adaylarıdır.